Sự sụp đổ Thời_kỳ_Mycenae

Việc diễn giải và tìm ra thời gian kết thúc thời đại Mycenaean đặt ra một loạt câu hỏi chưa thể giải đáp.

Giai đoạn cuối của LH III B1 được đánh dấu bởi một số sự phá hủy, cụ thể tại Mycenae. Vào thời LH III B2 có thể nhận ra sự gia tăng các hệ thống phòng thủ Mycenaean, một dấu hiệu của bất ổn gia tăng. Nhưng đây dường như không phải là một thời kỳ khủng hoảng, vì ở địa tầng này kết quả khảo cổ cho thấy một mức độ giàu có không thua kém so với các thời kỳ trước đó. Dù vậy giai đoạn cuối của thời kỳ này được đánh dấu bằng sự hủy diệt của một phần lớn các địa điểm Mycenaean trên đất liền Hy Lạp.

Giai đoạn LH III C chứng kiện sự suy giảm về số các di chỉ trên Hy Lạp, có thể là đáng kể ở một số vùng (chín phần mười địa điểm tại Boeotia biến mất, ở Argolis là hai phần ba). Dù vậy một số nơi như Mycenae và Tirynth vẫn có người cư trú, và cổ vật tại đây, như thể LH III C vẫn là tầng của nền văn minh Mycenaean. Tuy nhiên xuất hiện một loại gốm mới, được gọi là "man dã" (barbarian) vì trước đây được cho là của những người xâm lấn từ bên ngoài, đồng thời nghi thức hỏa táng cũng gia tăng.

Vậy lý do cho sự suy thoái của nền văn minh Mycenaean là gì? Một số cách giải thích đã được đưa ra. Giả thuyết liên quan tới yếu tố tự nhiên (thay đổi khí hậu, động đất) bị tranh cãi nhiều nhất. Hai thuyết phổ biến nhất là: Sự di dân và nội chiến. Cái thứ nhất quy sự sụp đổ của các địa điểm Mycenaean cho sự xâm lược. Khi thì người Dorians bị quy trách nhiệm, lúc thì là Người Biển.

Sự di dân xảy ra từ Balkans tới trung đông vào thời kỳ này, được các ghi chép của Ai Cập gọi là "Người Biển", là có thực. Người ta biết rằng những người này chịu trách nhiệm cho nhiều sự phá hủy ở Anatolia và Levant. Việc đề cập tới một nhóm người gọi là Eqwesh (có thể làm liên tưởng tới Achaean) trong một văn bản tiếng Ai Cập vào thế kỷ 12 trước công nguyên đã khiến các chuyên gia nghi ngờ rằng Mycenaean đã tham gia vào những cuộc xâm lấn này (điều này là không chắc chắn). Không có gì nhiều giúp khẳng định chuyện gì đã xảy ra tại Hy Lạp lúc đó.

Có một giả thuyết thứ hai cho là nền văn minh Mycenaean bị suy sụp do sự xung đột xã hội bên trong xuất phát từ sự phản kháng chế độ cung điện của những tầng lớp chịu thiệt thòi trong xã hội, những người bị bần cùng hóa vào cuối thời Helladic muộn. Giả thuyết này thường được kết hợp với giả thuyết trên, trộn lẫn giữa phân hóa xã hội với phân hóa chủng tộc.

Trong hoàn cảnh này cần nhấn mạnh rằng sự bắt đầu của thời kỳ đồ sắt giúp việc chế tạo các vũ khí rẻ với số lượng lớn trở nên dễ dàng hơn. Đây là yếu tố kinh tế được coi là cội rễ của sự xuất hiện của "người biển" tại Ai Cập cũng như sự sụp đổ của Ugaritđế chế Hittite.

Dù là bất cứ nguyên nhân gì, nền văn minh Mycenaean đã biến mất hoàn toàn sau thời LH III C, khi các địa điểm Mycenae và Tirynth lại bị phá hủy và đánh mất vai trò quan trọng. Sự kết thúc này, xảy ra vào những năm cuối cùng của thế kỷ 12 trước công nguyên, xảy ra sau một giai đoạn suy thoái chậm của nên văn minh Mycenaean, diễn ra nhiều năm trước khi kết thúc. Thế kỷ 11 trước công nguyên bắt đầu đã mở ra một bối cảnh mới, sự bắt đầu của một thời kỳ, ''thời kỳ tăm tối của Hy Lạp'' trong biên sử truyền thống.